Mata merah adalah masalah yang kerap berlaku dan boleh disebabkan oleh pelbagai faktor. Ia mungkin datang secara tiba-tiba atau berkembang secara perlahan, bergantung kepada puncanya.
Walaupun kebanyakan kes tidak serius, ada juga keadaan yang memerlukan perhatian perubatan segera.
Dalam artikel ini, kita akan melihat pelbagai punca yang boleh menyebabkan mata menjadi merah, serta gejala yang mungkin menyertainya.
Baca juga: Katarak Mata Boleh Sebabkan Buta! Ini Punca & Kos Pembedahan
Apa itu Mata Merah?
Mata merah merujuk kepada keadaan di mana bahagian putih mata (sclera) kelihatan kemerahan atau seperti “berurat darah”.
Keadaan ini berlaku apabila salur darah di permukaan mata membesar atau membengkak, menyebabkan mata kelihatan merah. Mata merah boleh berpunca daripada pelbagai faktor termasuk kecederaan, jangkitan, keradangan atau gangguan pada mata.
Selain sclera, bahagian lain mata yang turut boleh menjadi merah ialah konjunktiva (lapisan nipis yang melitupi sclera dan bahagian dalam kelopak mata), episclera (membran antara konjunktiva dan sclera), serta iris (bahagian mata yang berwarna).
Penampilan mata merah boleh berbeza-beza. Ada yang menunjukkan garis-garis mata merah atau merah jambu seperti urat halus pada sclera, dan ada juga yang menunjukkan tompokan merah kecil atau kawasan merah yang lebih besar.
Kadangkala ia muncul secara beransur-ansur, namun tidak jarang juga terjadi secara tiba-tiba.
Walaupun menakutkan pada pandangan, mata merah selalunya bersifat sementara dan akan pulih setelah punca utamanya dirawat.
Simpto & Gejala
Antara simptom & gejala yang boleh anda nampak adalah seperti:
- Penglihatan kabur
- Rasa panas atau terbakar
- Air mata berlebihan
- Kekeringan
- Rasa tidak selesa seperti ada pasir dalam mata
- Gatal
- Sakit
- Sensitif terhadap cahaya
- Mata berair
Dalam sesetengah kes, mata merah hanya menunjukkan kemerahan tanpa sebarang simptom lain.
Baca juga: Mata Sepet Sebelah (Ptosis) – Punca, Simptom & Rawatan
Punca Mata Merah
1. Alergi
Alergi adalah antara punca paling biasa mata merah. Ia berlaku apabila mata bertindak balas terhadap alergen seperti debunga, habuk, bulu haiwan, kulat atau asap rokok.
Selain kemerahan, simptom laiin termasuk gatal, rasa terbakar, mata berair dan bersin. Alergi mata sering disertai gejala lain seperti hidung berair dan gatal.
2. Mata Kering
Apabila kelenjar air mata tidak menghasilkan cukup kelembapan, maya menjadi kering dan mudah merengsa, menyebabkan kemerahan.
Mata kering lebih kerap berlaku pada wanita, individu berusia 50 tahun ke atas dan pemakai kanta lekap. Simptom lain termasuk rasa pedih, gatal, sensitif kepada cahaya, dan penglihatan kabur yang datang dan pergi.
3. Konjunktivitis
Konjunktivitis atau ‘pink eye’ berlaku apabila membran konjunktiva meradang, menjadikan putih mata kelihatan merah jambu atau merah.
Ia boleh disebabkan oleh jangkitan virus, bakteria, alahan atau bahan perengsa seperti asap. Simptom lain termasuk kegatalan, rasa seperti ada pasir dalam mata, pengeluaran lendir atau nanah, dan kelopak mata berkerak. Konjunktivitis yang berjangkit sangat mudah merebak.
4. Blefaritis
Keradangan pada kelopak mata ini boleh menyebabkan mata dan kelopak membengkak dan menjadi merah. Ia biasanya disebabkan oleh pembiakan bakteria berlebihan, kelenjar minyak yang tersumbat, atau infestasi tungau.
Simptom lain termasuk rasa panas, kegatalan, air mata berlebihan, kelopak mata berkeruping pada waktu pagi, dan sensitiviti cahaya.
5. Uveitis
Uveitis adalah keradangan pada bahagian tengah mata (uvea) dan boleh menyebabkan mata merah yang menyakitkan, penglihatan kabur, kehadiran “floaters” (bayang bergerak dalam pandangan), dan sensitiviti kepada cahaya.
Ia boleh berpunca daripada penyakit autoimun seperti lupus, jangkitan seperti herpes atau toksoplasmosis, dan juga kanser seperti limfoma. Jika tidak dirawat segera, ia boleh menyebabkan kehilangan penglihatan.
Punca Mata Merah #6. Skleritis
Keradangan pada sklera (bahagian putih mata) boleh menyebabkan kemerahan yang menyakitkan, bersama gejala seperti penglihatan kabur, kepekaan terhadap cahaya, sakit di kepala atau muka, dan penglihatan berkurangan.
Ia sering dikaitkan dengan penyakit autoimun seperti rheumatoid arthritis dan lupus.
7. Pendarahan Subkonjunktiva
Keadaan ini berlaku apabila salur darah kecil dalam mata pecah, menyebabkan tompokan darah merah di mata. Walaupun menakutkan, ia biasanya tidak berbahaya dan hilang sendiri dalam 1-2 minggu.
Ia boleh berlaku akibat geseran kuat pada mata, batuk atau bersin kuat, muntah, kecederaan mata, atau penggunaan ubat pencair darah.
Punca Mata Merah #8. Ketumbit
Ketumbit ialah benjolan menyakitkan di tepi kelopak mata akibat penyumbatan kelenjar meibomian. Ia boleh menyebabkan kawasan sekeliling menjadi merah, bengkak, dan berisi nanah.
Kadang-kala, saiznya boleh membesar seperti biji kacang.
9. Glaukoma Sudut Tertutup
Jenis glaukoma ini berlaku apabila tekanan dalam mata meningkat dengan cepat kerana bendalir tidak dapat mengalir keluar. Ia merupakan kecemasan mata yang boleh menyebabkan kehilangan penglihatan.
Gejala termasuk mata merah yang sakit, penglihatan kabur, melihat lingkaran cahaya, sakit kepala, loya dan muntah.
10. Ulser Kornea
Ulser kornea ialah luka pada permukaan mata akibat jangkitan bakteria, virus (terutamanya herpes), kulat atau parasit. Ia juga boleh berlaku akibat mata kering atau kecederaan kornea.
Simptom termasuk sakit mata yang teruk, nanah, penglihatan kabur, mata merah, kelopak mata bengkak dan sensitiviti cahaya. Rawatan segera penting untuk elak kerosakan kekal pada penglihatan.
11. Kecederaan Mata
Kecederaan akibat objek asing, trauma fizikal, atau pendedahan kepada bahan kimia boleh menyebabkan mata merah, bengkak, sakit, dan penglihatan menurun.
Dalam kes serius, saiz anak mata boleh menjadi tidak sekata atau pergerakan mata terjejas.
12. Pemakaian Kanta Lekap
Pemakai kanta lekap lebih cenderung mengalami mata merah akibat jangkitan, alergi, ulser kornea atau geseran pada permukaan mata.
Antara simptom lain ialah mata pedih, berair, penglihatan kabur dan kepekaan kepada cahaya. Kanta yang dipakai semasa tidur atau tidak dijaga dengan betul boleh memburukkan keadaan.
13. Punca Lain
Beberapa faktor lain yang boleh menyebabkan mata merah termasuklah:
- Retinoblastoma (kanser mata yang jarang berlaku)
- Penggunaan alkohol atau ganja
- Pendedahan cahaya UV berlebihan (photokeratitis)
- Rosacea okular (keadaan kulit yang menjejaskan mata)
- Trichiasis (bulu mata tumbuh ke dalam)
- Jangkitan kulit seperti selulitis pada kelopak mata
- Endophthalmitis (jangkitan dalam mata)
- Onchocerciasis (jangkitan parasit)
Cara Menghilangkan Mata Merah
1. Gunakan Titik Mata ‘Artificial Tears’
Titik mata jenis ini boleh didapati di farmasi tanpa preskripsi dan sangat berguna untuk melembapkan mata yang kering serta membuang alergen yang menyebabkan iritasi. Ia boleh digunakan sehingga empat kali sehari.
Jika anda perlu guna lebih kerap, pilih versi tanpa bahan pengawet untuk mengelakkan kerengsaan tambahan.
2. Titik Mata Antihistamin untuk Alergi
Jika mata merah berpunca daripada alahan bermusim, gunakan titik mata antihistamin. Ia membantu mengurangkan kegatalan dan bengkak.
Titik mata ini amat berguna bagi mereka yang mudah terjejas dengan debunga, habuk atau bulu haiwan.
3. Titik Mata Dekongestan
Titik mata jenis ini berfungsi mengecilkan salur darah dan mengurangkan kemerahan. Namun, ia tidak digalakkan untuk digunakan lebih daripada tiga hari berturut-turut kerana boleh menyebabkan ‘rebound redness’ (mata kembali merah lebih teruk).
Pilihan dekongestan terbaru seperti brimonidine mungkin lebih selamat, tetapi tidak sesuai untuk kanak-kanak dan mereka yang alah kepada bahan tersebut.
4. Tuam Sejuk pada Mata
Letakkan kain bersih yang direndam air sejuk pada mata yang tertutup selama beberapa minit, beberapa kali sehari. Kaedah ini boleh mengurangkan bengkak, rasa tidak selesa dan kemerahan.
5. Elakkan Pencetus Alergi atau Iritasi
Kurangkan pendedahan kepada asap, habuk, klorin, bulu haiwan, atau bahan kimia yang boleh mencetuskan iritasi pada mata.
Jika anda tidak pasti apa puncanya, berjumpalah dengan pakar alahan untuk menjalani ujian pengesanan alergen.
6. Guna Alat Nyahlembap (Dehumidifier)
Jika mata merah anda disebabkan oleh kulapuk atau kelembapan berlebihan, bersihkan kawasan terlibat dan gunakan alat nyahlembap untuk mengawal kelembapan dalam rumah.
7. Kerap Cuci Tangan
Pastikan tangan sentiasa bersih sebelum menyentuh mata. Ini penting untuk mengelakkan jangkitan kuman yang boleh memburukkan lagi keadaan.
8. Tukar Tuala dan Sarung Bantal Setiap Hari
Kebersihan persekitaran sangat penting. Gunakan tuala dan sarung bantal yang bersih setiap hari untuk mengelakkan kuman merebak ke mata.
9. Kurangkan Masa Hadapan Skrin
Terlalu lama melihat skrin komputer atau telefon boleh menyebabkan ketegangan mata dan kekeringan.
Ambil rehat secara berkala dan amalkan teknik 20-20-20 (setiap 20 minit, lihat objek sejauh 20 kaki selama 20 saat).
10. Elakkan Pakai Solekan atau Kanta Lekap
Semasa mata masih merah atau merengsa, elakkan memakai solekan mata atau kanta lekap. Ini boleh menambahkan iritasi atau menyebabkan jangkitan.
11. Ambil Ubat Tahan Sakit atau Antiradang
Jika mata terasa sakit atau bengkak, anda boleh mengambil ubat seperti ibuprofen atau paracetamol untuk melegakan gejala tersebut, bergantung kepada nasihat doktor atau ahli farmasi.
12. Dapatkan Rawatan dari Doktor Jika Perlu
Jika mata merah disertai sakit, penglihatan berubah, atau tidak pulih selepas beberapa hari, dapatkan pemeriksaan daripada doktor atau pakar mata. Rawatan lanjutan mungkin termasuk:
- Rawatan laser untuk kes seperti glaukoma sudut tertutup akut
- Titik mata steroid
- Ubat antimikrob (seperti antibiotik atau antivirus)
- Titik mata preskripsi khas
Baca juga: Ubat Sakit Mata Elak Mata Kering, Cuba 10 Pilihan Terbaik!
Cara Elak Mata Jadi Merah
Terdapat beberapa cara untuk anda mengurangkan risiko mendapat masalah mata merah. Antara tips mudahnya adalah seperti berikut:
- Basuh tangan dengan kerap, terutamanya jika anda berdekatan dengan seseorang yang ada jangkitan mata.
- Tanggalkan semua solekan mata setiap hari sebelum tidur.
- Jangan pakai kanta lekap lebih lama daripada masa yang disyorkan atau semasa berenang.
- Elakkan memakai kanta lekap semasa tidur.
- Pastikan kanta lekap sentiasa dibersihkan dengan betul.
- Elakkan aktiviti yang boleh menyebabkan ketegangan pada mata.
- Jauhi bahan atau persekitaran yang boleh merengsakan mata. Jika terkena, bilas mata dengan segera menggunakan pencuci mata atau air bersih jika tiada pencuci khas.
- Jangan gosok mata. Tangan yang kotor boleh menyebabkan mata semakin merah dan gatal.
- Jaga kebersihan kanta lekap dan ikut waktu pemakaian yang betul.
- Cuci solekan mata dengan betul dan pastikan kawasan mata sentiasa bersih.
- Rehatkan mata secara berkala jika terlalu lama menghadap skrin komputer atau telefon.
- Elakkan habuk, asap atau bulu haiwan jika anda tahu ia boleh merengsakan mata.
- Gunakan alat nyahlembap di rumah untuk mengelakkan kelembapan berlebihan dan kulapuk.
- Amalkan cara membasuh tangan yang betul untuk elakkan jangkitan, terutama pada mata.
Bila Perlu Jumpa Doktor
Walaupun mata merah selalunya akan sembuh sendiri, kadang-kadang ia boleh menjadi tanda masalah mata yang lebih serius. Jumpa pakar mata untuk pemeriksaan dan rawatan jika:
- Mata rasa sakit atau sensitif bila disentuh.
- Penglihatan menjadi kabur atau terganggu.
- Mata menjadi sangat sensitif terhadap cahaya.
- Simptom berterusan lebih seminggu atau makin teruk, bukan semakin pulih.
- Mata mengeluarkan banyak nanah atau lendir yang menjadi kerak.
- Anda mengalami demam atau sakit badan bersama ketidakselesaan pada mata.
Dapatkan rawatan segera jika anda mengalami mata merah berserta mana-mana gejala berikut:
- Penglihatan kabur
- Sakit mata
- Sensitif terhadap cahaya
- Bengkak
Kesimpulan
Kesimpulannya, mata merah yang muncul secara tiba-tiba sering dianggap remeh, namun ia boleh menjadi petunjuk kepada pelbagai masalah kesihatan mata.
Dengan memahami punca-punca yang mungkin, anda dapat lebih peka terhadap perubahan pada mata dan mengambil langkah pencegahan atau rawatan yang sesuai.
Kesedaran awal boleh membantu elak keadaan menjadi lebih serius.
Sumber:
- What Causes Bloodshot Eyes? Oasis Eye Specialists
- Home Remedies for Bloodshot Eyes. American Academy of Ophthalmology
- What You Need to Know About Eye Redness. Healthline
